Dinleme Becerisi Nedir? Nasıl Geliştirilir?

Dinleme becerileri, İletişim sürecinde iletilen mesajları doğru bir şekilde alma ve yorumlama olarak ifade edilir. Etkili bir dinleme becerisine sahip olmak, tartışılan konuya ilgi gösterebilmek ve verilen bilgileri anlayabilmektir.

Günümüzün toplumunda, etkili iletişim kurma yeteneği daha önemli bir hale geliyor. Etkili konuşma yeteneği (Sözlü iletişim) çok aranan bir beceri olmasına rağmen, dinleme becerilerinin geliştirilmesi çoğu zaman aynı açıdan değerlendirilmez.

İlgili makale: Sözlü İletişim

Özellikle iyi bir dinleyici olmak konuşmak kadar önemlidir.

• İyi bir dinleyici sorunları, çatışmaları çözmeye ve ilişkileri geliştirmeye yardımcı olur.
• İşyerinde etkili dinleme, daha az hataya, daha az zaman kaybına ve doğruluğun artmasına katkıda bulunur.
• Etkili dinleme, arkadaşlıklar ve kariyerler oluşturmaya yardımcı olur.
• Gerçek dinleme, bir şeyi duyma, söyleneni anlama ve ardından sizin için anlamlı olup olmadığına karar verme sürecidir.

Dinleme becerileri, kişinin bilgiyi nasıl aldığına bakılmaksızın bilgiyi alma ve yorumlama becerisini gerektirir.

Bu yazımda iletişim becerilerinin bir parçası olan dinleme becerisi hakkında önemli bilgileri paylaşacağım.

Dinleme Türleri

Dinleme türlerinin birden fazla tekniği ve yöntemi bulunmaktadır bu yazımda en çok kullanılan ve tercih edilen 4 farklı dinleme türünü açıklayacağım.

4 dinleme türü

• Derin Dinleme
• Tam Dinleme
• Eleştirel Dinleme
• Terapötik Dinleme

1. Derin Dinleme

Derin dinleme, Konuşmacının ilettiği mesajı anlamaya kararlı olduğunuzda gerçekleşir. Bu tür dinleme, güven ve uyum oluşturmaya yöneliktir.

• Derin Dinleyici, Konuşmacının düşüncelerini ve görüşlerini ifade etmede kendilerini rahat hissetmesine yardımcı olur.

2. Tam Dinleme

Tam dinleme, Konuşmacının ilettiği mesajı doğru bir şekilde algıladığını içerir. Genellikle, mesajları anladığınızdan emin olmak için konuştuğunuz kişiye söylenenleri başka sözcüklerle ifade etmek gibi aktif dinleme tekniklerinin kullanımını içerir.

• Tam dinleme: Görev, talimat, iş projeleri vb. gibi alanlarda kullanılır.

3. Eleştirel Dinleme

Eleştirel dinleme, konuşmacının mesajını analiz etme, akıl yürütme ve dikkatli düşünmeyi içerir.

• Eleştirel dinleme, konuşmacıların siyasi tartışmaları, belirli bir gündem olabileceği gibi bir satış görevlisinin bir ürün veya hizmeti tanıttığı durumlarda da kullanılır.

4. Terapötik Dinleme

Terapötik dinleme, konuşmacının kendisini tehdit altında hissetmediği, kendini içtenlikle ifade edebildiği destekleyici bir dinlemeyi içerir.

• Deneyimleriyle empati kurmanın yanı sıra, başını sallamak ve göz temasını sürdürmek gibi destekleyici sözel olmayan ipuçlarını vurgulamayı ve uygulamayı içerir.

Dinleme Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Nasıl iyi bir dinleyici olacağınızı öğrenmek için verdiğimiz adımları ve ipuçlarını takip edin.

• Göz Temasını Koruyun: Bir konuşma sırasında birinin gözünün içine bakmak sizi dikkat etmeye zorlar ve ayrıca konuşmacıya söylediklerine odaklandığınızı gösterir.
• Araya Girmekten Kaçının: Sorularınızı ve yorumlarınızı konuşmacı konuşmayı bitirene kadar bekleyin. Sözlü iletişimi iyi bilen biri, dinleyicinin soru sormasına izin vermek için düzenli aralıklarla duraklar. Bu noktalarda bunu yapmakta bir sakınca yok ama konuşma sırasında bir duraksama yoksa araya girmekten kaçının.
• Hareketsiz Oturmak: Kıpırdanmak sizi sıkılmış gibi gösterir.
• Başınızı Sallayın: Bu, konuşmacıya iletmekte olduğu bilgileri aldığınızı gösterir.
• Sözel Olmayan İpuçlarına Dikkat Edin: Konuşmacının ne söylemediğine dikkat etmek, onun sözlerine dikkat etmek kadar önemlidir. Her şeyi tam olarak anlamak için yüz ifadeleri ve duruş gibi sözel olmayan ipuçlarını arayın.
• Talimatları Tekrar Edin ve Uygun Sorular Sorun: Konuşmacı iletişimi bitirdiğinde, anladığınızı doğrulamak için talimatlarını tekrarlayın.

Birini sadece duymakla onu gerçekten dinlemek arasında büyük bir fark vardır. Böylelikle biraz pratik yaparak harika bir dinleyici olabilirsiniz.

Dinleme Becerileri Neden Önemlidir?

Nasıl Bir Dinleyicisiniz?

Ne tür bir dinleyici olduğunuzu öğrenmek, dinleme becerilerinizi geliştirmekte size yardımcı olabilir.

İyi dinlemenin önündeki en yaygın engellerden bazıları şunlardır:

• Konuşan kişiyle göz teması kurmadan dinlemek; birini dinlerken beden dilinize dikkat etmemek.
• Harici dikkat dağıtıcıları (telefon, akıllı cihazlar) en aza indirmek için zaman ayırmamak.
• Beklenmeyen, yersiz veya uygunsuz bir şekilde yanıt vermek.
• Konuşmak için konuşan birinin sözünü kesmek.
• Başka birini dinlerken çoklu görev yapmak veya başka bir faaliyetle meşgul olmak.
• İstendiğinde geri bildirim veya yanıt verememek.
• Beden dilinin bir parçası olan söylenmemiş şeylere dikkat etmemek.
• İlgisiz bulduğunuz için duyduklarınızı kısmak.
• Gerçekten tamamen farklı bir şey düşünürken veya hayal kurarken dikkat ediyormuş gibi yapmak.

Ayrıca kendi kişisel önyargılarınızdan dil farklılıklarına ve kısa bir dikkat süresine kadar bir çok kötü dinleme faktörleri vardır. Özellikle İyi dinleme becerilerine sahip değilseniz, kimi dinlediğinize bağlı olarak kendinizi yukarıda sıralanan durumların çoğunda görebilirsiniz.

Nasıl İyi Dinlenir

Bu bölümde, iyi dinlemenin ne anlama geldiğine bakacağız. İyi dinleme becerilerini gösteren bazı fiziksel özelliklerin yanı sıra aktif dinlemenin ne olduğuna ve neye benzeyeceğine bir göz atacağız.

İyi Dinleme Neye benziyor?

Bir bakış açısı olduğu gerçeğini hiç düşünmemiş olabilirsiniz. Ama bir an için düşünün. 

Zayıf dinleme becerileri hangi fiziksel özellikleri gösterir?

• Göz teması kuramıyor veya odanın her tarafına bakmıyor musunuz?
• Sandalyenizde kambur durmak mı yoksa iyi bir duruşunuz mu yok?
• Elinde kalemle falan mı oynuyorsun?
• Aynı anda yazmak veya okumak gibi başka bir şeyle meşgul olmak?

Zayıf dinleme becerilerini belirlemenin birçok yolu vardır. Genel olarak, ilgi eksikliğini kişinin beden dili, tavrı ve kişinin tepki verme şeklinden anlayabilirsiniz. 

Hiç yanıt vermeyebilir veya tanıdık bir “ne?” ile yanıt verebilir. Ya da “ha?” birisi konuşmayı bitirdikten sonra. Bunun ne kadar sinir bozucu olabileceğini hepimiz biliyoruz.

Etkili dinlemeyi gösteren özellikler de vardır. Nasıl ki birisi kötü dinlemeyi algılayabiliyorsa, aynı zamanda birisinin iyi bir dinleme işi yapıp yapmadığını da belirleyebilir. 

Aktif olarak dikkatinizi verdiğinizi ve duyduklarınızı anladığınızı gösteren fiziksel özellikleri aşağıdaki adımlarda sıraladık.

Dinleme Becerisi aşamaları

Konsantrasyon

İnsanlar size bakıp söylenenlere gerçekten konsantre olup olmadığınızı görebilirler. Konsantrasyon, aktif olarak dinlediğinizin iyi bir göstergesidir. Konsantre olmak için dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırmanız veya en aza indirmeniz gerekir. Bu nedenle, dinlerken karalamalar yapmamalı, kağıtları karıştırmamalı, başkalarıyla konuşmamalı veya metin mesajlarını kontrol etmemelisiniz.

Göz teması

İyi dinleme becerileri söz konusu olduğunda göz teması çok önemlidir ve bunu birkaç kez daha duyacağınızdan emin olabilirsiniz. Özellikle Konuşan kişiyle göz teması kurmak, ilgilendiğinizi, dinlediğinizi ve gerçekleşen alışverişe katıldığınızı gösterir. 

Aynı zamanda uzun süreli göz teması iyi bir şey değildir ve insanları rahatsız edebilir. Bu nedenle, düzenli olarak göz teması kurmak iyi olsa da rahatsız edici bir bakış durumu yaratmaktan kaçınmak için zaman zaman bakışları başka yöne çevirmeniz gerekecektir.

Beden Dili

Beden dilinizin alıcı olduğundan ve kapalı olmadığından emin olmak önemlidir. 

• Kapalı beden dili, kolların katlanması, başın çevrilmesi veya muhtemelen yere bakmayı içerir. 
• Alıcı beden dili, uyanık görünmek, göz teması kurmak ve kolları rahat bir pozisyonda tutmak olacaktır. 

Özellikle İyi bir vücut dili, yüz ifadenizi de içerir. Kızgın, sıkılmış veya ifadesiz olduğunuz izlenimi vermek yerine konuşmacıyı rahatlatan açık ve davetkar bir ifadeye sahip olmak gerekir.

İlgili makale: Beden Dili Nedir? Hareketleri Ve Anlamları

Kesintiden kaçınmak

Konuşma sırasında bir kişinin sözünü kesmek, kaba ve etkili bir dinleyici olmadığınızı gösterir. Ayrıca soru sormak veya geri bildirimde bulunmak aktif dinlemenin önemli bir parçası sayılabilir lakin bunu konuşmacının sözünü keserek değil, uygun bir zamanda yapmanız gerekir.

• Sabır iyi dinleme beceriniz için önemli bir faktördür.

Soru sorun

Soru sormak konuşmacıyı dikkatli dinlediğinizi ve önemsediğinizi belirtir.

• Soruyu eleştirel bir şekilde sormadığınızdan emin olun.

Empati yapın

İyi bir dinleyici olmanın en kolay yollarından biri, kendinizi başka birinin yerine koymaktır.

Örneğin, bir toplantıda şirket satış tanıtımı yapıyor olsaydınız, katılanların cep telefonlarını kontrol etmelerini, odaya girip çıkmalarını ve siz konuşurken karalamalar yapmalarını ister miydiniz?

Büyük olasılıkla istemezdiniz, çünkü bu sözlerinizin dinlenmediğini ve zamanınızı boşa harcadığınız anlamına gelir.

Özellikle konuşma sırasında sizi dikkatli bir şekilde dinleyen göz teması kuran ve bitirdikten sonra soru sormaya hevesli dinleyiciler görmek isteriz.

• Konuşmacı olduğunuzda, karşı tarafta ne tür bir dinleyici olmasını istediğinizi düşünün. O zaman dinleme sırası size geldiğinde o tür biri olmayı hedefleyin.

• Ayrıca, dinlerken not almanız gerektiğini düşünüyorsanız, sorun değil. Çoğu insan, söylenenlere ilgi duymadan not alan biri ile can sıkıntısından sopa figürleri çizen biri arasındaki farkı anlayabilir.

Yukarıda vermiş olduğum adımlar etkili bir dinleyici olma yolunda size rehberlik edecektir.

İş Hayatında Dinleme Becerileri

İş dünyası söz konusu olduğunda, iyi dinleme becerilerine sahip olmanız çok önemlidir. Bunu yapmazsanız, müşterileriniz işlerini umursamadığınızı düşünecektir. Patronunuz, görevleri yerine getiremeyeceğinize veya terfi için ideal bir aday olmadığınızı düşündürebilir.

Dinleme becerilerinizi geliştirdiğinizde daha fazla meşgul olacak ve bundan daha fazlasını elde edeceksiniz. Aynı zamanda İnsanlar motive olduğunuzu, enerjik olduğunuzu ve tartışılan şeyle gerçekten ilgilendiğinizi düşünmeye başlayacaklardır.

Dinleme Becerileri Gerektiren Kariyerler

Bu ve diğer mesleklerin birincil iş görevlerini yerine getirmek için mükemmel dinleme becerileri gereklidir:

• Ruh Sağlığı Danışmanı
• Hâkim
• Sosyal hizmet uzmanı
• Psikolog
• Din adamları
• Hava trafik Kontrolörü
• Doktor
• Avukat
• Arabulucu
• Okul Müdürü

Gibi meslekler dinleme becerisi gerektiren bazı iş alanlarından bazılarıdır.

Sonuç

Son olarak, bu makale hakkında biraz iyileştirme olmasını istiyorsanız yorumlarda bize belirtin ve içeriğimizi güncellememize yardımcı olun.